اسلام آباد-16 آڪٽوبر (اي پي پي) وزيراعظم محمد شهباز شريف چيو آهي ته شنگهائي تعاون تنظيم (ايس سي او) جي طاقت ان جي سياسي ۽ اقتصادي رُخن ۽ ڀرپور ثقافتي جدت ۾ آهي، خطي ۾ گڏيل ضابطن جي منصوبن کي سيڙپڪاريءَ کي نظر ۾ رکي ڏسڻ جي ضرورت آهي جيڪا اقتصادي طور تي خطي جي گڏيل ويزن کي اڳتي وڌائڻ لاءِ اهم آهي، جديد ۽ خوشحال خطي لاءِ گڏجي ڪم ڪرڻ سان سمورن ميمبر ملڪن کي فائدو ٿيندو، پاڪستان ميمبر ملڪن وچ ۾ عوامي ۽ ثقافتي رابطن جي مٽاسٽا کي هٿي ڏيڻ جو ڀرپور حامي آهي، گڏجي ڪري اسان سماجي ۽ اقتصادي ترقي، علائقائي امن ۽ استحڪام ۽ پنهنجي شهرين جي زندگي جي معيار کي بهتر ڪري سگهون ٿا، غير متوقع موسمياتي تبديليون انسانيت جي وجود لاءِ سڀ کان وڏو خطرو آهن، ايس سي او ملڪن وچ ۾ معاهدن ۽ ايم او يوز کي عملي شڪل ڏيڻ جو وقت اچي ويو آهي. گذريل ڏينهن شنگهائي تعاون تنظيم جي حڪومتي سربراهن جي ڪائونسل جي 23هين اجلاس ۾ پنهنجي خطاب ۾ وزيراعظم چيو ته اسان پنهنجي معزز مهمانن کي پاڪستان جي خوبصورت گاديءَ واري شهر اسلام آباد ۾ ڀليڪار چئون ٿا، ايس سي او جي حڪومتي سربراهن جي ان شاندار اجتماع جي ميزباني اسان لاءِ وڏي اعزاز جي ڳالهه آهي، جيڪو دنيا جي 40 سيڪڙو آباديءَ جي نمائندگي ڪري رهيو آهي، ايس سي او شنگهائي اسپرٽ مطابق پائيدار ترقي، خوشحالي، اجتماعي سلامتي ۽ گڏيل فائدن تي ٻَڌل سهڪار جي گڏيل عزم جي عڪاسي ڪري رهيو آهي. اڄ جو اجلاس اسان جي مختلف قومن وچ ۾ لاڳاپن ۽ سهڪار جي قوت جي عڪاسي آهي، گڏجي ڪري اسان سماجي ۽ اقتصادي ترقي، علائقائي امن ۽ استحڪام ۽ پنهنجي شهرين جي زندگيءَ جي معيار کي بهتر بڻائي سگهون ٿا. ان اهم موقعي تي خيالن جي ڏي وٺ، پنهنجي بهترين تجربن جي مٽاسٽا ۽ جامع عملي منصوبن کي عملي شڪل ڏيڻ لاءِ استعمال ڪرڻ جي ضرورت آهي جنهن سان اسان جي معيشتن ۽ معاشرن کي فائدو پهچندو، مون کي اميد آهي ته اجلاس ۾ ڪيل ڳالهه ٻولهه جا نتيجا ايس سي او خطي جي عوام لاءِ فائديمند ۽ ڏور رس ثابت ٿيندا. وزيراعظم چيو ته اسان تاريخي تبديلين کي مُنهن ڏئي رهيا آهيون، جتي تمام تيزيءَ سان تبديليون سماجي، سياسي، معاشي ۽ سلامتي جي منظرنامي کي بدلائي رهيون آهن. مون کي پورو يقين آهي ته اسان گڏيل عقلمنديءَ سان سمورن ميمبر ملڪن جي عوام کي وڌيڪ خوشحال، مستحڪم ۽ محفوظ مستقبل ڏيڻ جي سگهه رکون ٿا. وزيراعظم چيو ته گذريل سال جڏهن پاڪستان ان باوقار فورم جي صدارت سنڀالي، تو اسان علائقائي امن ۽ـ استحڪام، گڏيل رابطن ۽ جٽادار ترقيءَ جي شعبن ۾ پنهنجي ترجيحن جو ورجاءُ ڪيو ۽ سماجي ۽ ثقافتي قدمن کي هٿي ڏني، جيڪو اسان جي خيال ۾ تنظيم جي مستقبل ۽ اسان جي اجتماعي ترقيءَ لاءِ اهميت رکي ٿي، پنهنجي برادر ميمبر ملڪن جي مدد سان اسان ان راهه تي اڳتي وڌڻ ۾ ڪامياب ٿيا آهيون جنهن جي چمڪ اجلاس جي گڏيل پڌرائيءَ ۾ نظر اچي ٿي جيڪا لاڳاپيل مالي معاونت جي طريقيڪار، ماحول دوست ترقي، ماحولياتي تحفظ جي شعبن ۾ هم آهنگي، تعليمي ۽ سياحتي رابطن ذريعي سماجي ۽ ثقافتي رابطن کي وڌائڻ سان گڏوگڏ غربت کي مُنهن ڏيڻ ۽ اسان جي عورتن ۽ نوجوانن کي بااختيار بنائڻ لاءِ بهترين طريقن جي ڀائيواري ذريعي جٽادار ۽ جامع اقتصادي ترقيءَ کي مضبوط بنائڻ جي اسان جي گڏيل ويزن جي عڪاسي ڪري رهيو آهي. وزيراعظم چيو ته پاڪستان جي صدارت دوران ڪيترائي هاڪاري ۽ مستقبل جي حوالي سان قدم کنيا ويا، ان ۾ ايس سي او جي بنيادي اقتصادي ترجيحي بنياد جي قيام جو تصور، تنظيم جي ميمبر ملڪن وچ ۾ واپار کي هٿي وٺرائڻ لاءِ تنظيمن وچ ۾ سهڪار، تخليقي معيشت جي ترقيءَ جي ميدان ۾ ان جي ميمبر ملڪن وچ ۾ سهڪار جو فريم ورڪ ۽ ايس سي او نيو اڪنامڪ ڊائلاگ پروگرام جهڙا قدم شامل آهن. وزيراعظم اجتماعي طور تي انهن تصورن کي عملي لاڳو ڪرڻ لاءِ لائحه عمل جي تجويز ڏيندي چيو ته ان ذريعي اقتصادي ۽ واپاري شعبن ۾ ميمبر ملڪن وچ ۾ موجوده سهڪار کي مضبوط ۽ گهرو ڪري سگهجي ٿو. وزيراعظم چيو ته شنگهائي تعاون تنظيم جي حوالي سان افغانستان اهم ملڪ آهي، سماجي ۽ اقتصادي طور تي مستحڪم افغانستان سمورن ميمبر ملڪن کي بهتر رابطن لاءِ قابل عمل ۽ اقتصادي طور تي فائديمند واپاري ۽ ٽرانزٽ راهداريون پيش ڪري سگهي ٿو، ان مقصد کي حاصل ڪرڻ لاءِ مستحڪم افغانستان تمام ضروري آهي، عالمي برادري کي جتي انساني بحران ۽ معاشي بدحاليءَ کي روڪڻ لاءِ افغانستان جي عارضي حڪومت جي مدد لاءِ گهربل مدد فراهم ڪرڻ گهرجي، اتي ان کي افغان عارضي حڪومت سان سياسي شموليت کي هٿي ڏيڻ لاءِ ٺوس قدم کڻڻ سان گڏوگڏ ان ڳالهه کي يقيني بنائڻ جو پڻ مطالبو ڪرڻ گهرجي ته افغانستان جي ڌرتي ڪنهن به اداري يا تنظيم ذريعي ان کي پاڙيسرين خلاف دهشتگردي لاءِ استعمال نه ٿئي. وزيراعظم چيو ته اقتصادي تعاون ايس سي او جو اهم نُڪتو آهي، ٽرانسپورٽ ۽ توانائيءَ جي راهداري جهڙن علائقائي بنيادي ڍانچي جي منصوبن ۾ سيڙپڪاري اقتصادي ضم ٿيڻ لاءِ تمام ضروري آهي. پاڪستان ان سلسلي ۾ 2030ع تائين توانائيءَ جي شعبي ۾ سهڪار کي هٿي وٺرائڻ لاءِ حڪمت عمليءَ بابت شنگهائي تعاون تنظيم جي مملڪتي سربراهن جي ڪائونسل جي فيصلن سان گڏوگڏ سيڙپڪارن کي ايسوسيئيشن جي قيام جي آجيان ڪري ٿو. وزيراعظم شنگهائي تعاون تنظيم جي ملڪن طرفان رابطن جي سمورن قدمن جي آجيان ڪندي چيو ته پاڪستان هڪ مضبوط ايس سي او ڪنيڪٽوٽي فريم ورڪ جي قيام حمايت ڪري ٿو، جنهن سان نه صرف علائقائي واپار لاءِ گيٽ وي فراهم ٿيندو پر يورو ايشيائي رابطا ۽ واپار جي ويزن کي به ايندڙ سطح تائين پهچائي سگهبو، بيلٽ اينڊ روڊ انيشيئٽو، سي پيڪ ۽ انٽرنيشنل سائوٿ نارٿ ڪوريڊور جهڙن منصوبن کي روڊن، ريلوي ۽ ڊجيٽل انفراسٽرڪچر تي توجهه ڏيندي رابطن ۾ بهتريءَ لاءِ استعمال ڪري سگهجي ٿو. وزيراعظم چيو ته اهڙيءَ طرح جي منصوبن کي سياسي سان نه پر پنهنجي اجتماعي رابطن جي صلاحيتن ۾ سيڙپڪاريءَ جي نظر سان ڏسڻ جي ضرورت آهي، جيڪو اقتصادي طور تي خطي جي گڏيل ويزن کي اڳتي وڌائڻ لاءِ اهم آهن، مربوط ۽ خوشحال خطي لاءِ گڏجي ڪم ڪرڻ سان سمورن ميمبر ملڪن کي فائدو ٿيندو. وزيراعظم چيو ته غربت جو مقابلو ڪرڻ نه صرف اخلاقي ضرورت پر معاشي ترقي ۽ خوشحاليءَ جو هڪ بنيادي جزو آهي. شنگهائي تعاون تنظيم جي سرحدن جي اندر ڌرتي تي غريب آبادي جي وڏي انگ جي موجودگي اسان کي غربت جي خاتمي لاءِ ويجهي سهڪار ڪرڻ تي مجبور ڪري ٿي، ايس سي او جي خاص ورڪنگ گروپ جي مستقل چيئر جي حيثيت سان غربت کي مُنهن ڏيڻ لاءِ پاڪستان ڪيترائي گڏيل سيمينارز، ويبنارز جو بندوبست ڪيو جنهن جو مقصد علم ۽ بهترين طريقن ذريعي غربت کي مُنهن ڏيڻ لاءِ قدمن کي يقيني بڻائڻ آهي، اسان غربت جي بنيادي ڪارڻن کي حل ڪرڻ لاءِ پنهنجي اجتماعي ڪوششن ۾ پنهنجو ڪردار جاري رکنداسين ۽ ميمبر ملڪن کي پنهنجي مڪمل اقتصادي صلاحيتن مان فائدو کڻڻ، جٽادار ترقي ۽ پنهنجي شهرين جي مجموعي زندگيءَ جي معيار کي بهتر بنائڻ جي قابل بڻائينداسين. موسيماتي تبديلين ۽ ان سان ٿيندڙ نقصانن جو ذڪر ڪندي وزيراعظم چيو ته اڻڄاتل موسمياتي تبديليون انسانيت جي وجود لاءِ سڀ کان وڏو خطرو آهن ڇاڪاڻ ته ان جي تباهي تمام وڌيڪ آهي ۽ سرحدن کان هٽي ڪري آهي، موسمياتي تبديلين جو مقابلو ڪرڻ ۽ ايس سي او جي خطي اندر ماحوليات جو تحفظ، جٽادار ترقي، اقتصادي استحڪام ۽ سماجي ڀلائيءَ کي يقيني بنائڻ لاءِ گڏيل قدم ضروري آهن. هن چيو ته پاڪستان موسمياتي خطرن ۾ گهريل ملڪن ۾ سرفهرست آهي، پاڪستان ميمبر ملڪن وچ ۾ ماحولياتي تعاون کي هٿي ڏيڻ ۽ موسمياتي موزونيت جو حامي آهي ته جيئن اسان جي موجوده ۽ ايندڙ نسلن لاءِ محفوظ مستقبل کي يقيني بڻائي سگهجي، پاڪستان ماحولياتي تحفظ بابت ويجهڙ ۾ ئي ٿيل ايس سي او معاهدي جي آجيان ڪري ٿو ۽ ميمبر ملڪن تي زور ڀريندي چيو ته هو علائقائي ۽ عالمي سطح تي اهڙيون سمورين ڪوششن ۾ فعال طور تي تعاون کي يقيني بڻائي. وزيراعظم چيو ته پاڪستان ٽيڪنالاجي تي ٻَڌل فعال ڊزاسٽر مئنجمينٽ سسٽم کي جديد ماڊل تيار ڪيو آهي جيڪو موسمياتي تبديلين بابت هنگامي صورتحال کي اڳواٽ آگاهي فراهم ڪري رهيو آهي، ان نظام اسان کي انساني جانين جي تحفظ ۽ قيمتي وسيلن کي بچائڻ لاءِ وقت سر قدم کڻڻ جي قابل بڻايو آهي. پاڪستان ان سلسلي ۾ شنگهائي تعاون تنظيم جي ملڪن جي لاڳاپيل وزارتن ۽ کاتن لاءِ مشقن جو بندوبست ڪرڻ جو منتظر آهي ته جيئن هو پنهنجي ملڪن ۾ خاص آفتن کي مُنهن ڏيڻ لاءِ قدم کڻي سگهي. وزيراعظم چيو ته هڪ طرفي دٻاءُ ۽ تحفظ پسند قدم عالمي قانون جي ابتڙ آهن، جنهن سان اقتصادي ترقيءَ کي روڪڻ سان گڏوگڏ متاثرملڪن جي سائنسي ۽ فني ترقيءَ کي اڻ برابريءَ وارو نقصان پهتو آهي. عالمي مالياتي ڍانچي، عالمي واپار، ٽيڪنالاجي جي نظام ۽ عالمي مساوات کي هٿي ڏيڻ لاءِ سڌارن جي ضرورت آهي، گذريل ڪيترن ئي سالن دوران اسان شنگهائي تعاون تنظيم جي ترقياتي تعاون جو بنياد مضبوط بڻايو آهي جڏهن ته اهو احساس وڌندو پيو وڃي ته تنظيم جي اُمنگن ۽ تمنائن ۽ ڪارڪردگي وچ ۾ هڪ خال موجود آهي. اهو خاص طور تي انهن معاهدن ۽ ايم او يوز کي لاڳو ڪرڻ بابت پڻ آهن جن تي اسان صحيح ڪئي آهي، پنهنجي سياسي خواهشن کي عملي شڪل ڏيڻ جو وقت اچي ويو آهي. هن چيو ته ايس سي او ڪنسورشيم آف اڪنامڪ ايناليٽڪ ٿنڪ ٽينڪ اسڪالرز جو هڪ اهم فورم آهي جيڪي معيشتن ۽ واپاري رجحانن جي پيچيدگين کي سمجهون ٿا. انهن اسڪالرز جي ڄاڻ علائقائي اقتصادي ۽ واپاري منظرنامن کي بهتر بنائي سگهي ٿي. ڪنسورشيم جي سربراهه طور پاڪستان هن سال فائديمند تحقيقي ڪم جي قيادت ڪئي جنهن کي ميمبر ملڪن سان شريڪ به ڪيو ويو. وزيراعظم چيو ته ايس سي او حڪومتي سربراهن طور تي اسان کي پنهنجي نجي شعبن جي حوصله افزائي ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن ايس سي او خطي ۾ ڪاروبار ۽ سيڙپڪاري کي هٿي وٺرائڻ لاءِ سازگار ماحول پيدا ڪري سگهجي. پاڪستان جي فيڊريشن آف چيمبرز آف ڪامرس اينڊ انڊسٽري ايس سي او بزنس ڪائونسل جي سهڪار سان 12 سيپٽمبر 2024ع تي اسلام آباد ۾ ايس سي او جي واپار بابت پرڏيهي وزيرن جي اجلاس جي موقعي تي هڪ انتهائي فائديمند ڪانفرنس منعقد ڪئي. پاڪستان ڪاروباري برادري وچ ۾ رابطن ۾ واڌ لاءِ باقاعدگيءَ سان اهڙيون تقريبون منعقد ڪرڻ لاءِ ايس سي او بزنس ڪائونسل جي همٿ افزائي ڪري ٿو. هن چيو ته تنظيم جي ميمبر ملڪن وچ ۾ گڏيل طور تي مڃڻ جوڳين ڪرنسين ۾ فيصلي جي ضرورت بابت هڪ واضح اتفاق موجود آهي، تنظيم جي ڪجهه ميمبر ملڪن تي هڪ طرفي پابندين کي نظر ۾ رکندي ايس سي او جي انٽر بئنڪ يونين، بئنڪنگ جي مسئلن تي ڳالهه ٻولهه ۽ مسئلن جي حل لاءِ اهم فورم آهي، جيڪو گهڻ رُخي اثرن تي ٻَڌل قدمن ذريعي خطي ۾ واپار کي وڌائي سگهجي ٿو. وزيراعظم شنگهائي تعاون تنظيم طرفان متبادل ترقياتي فنڊنگ مڪينزم بنائڻ جي تجويز جي حمايت ڪندي چيو ته ان سان دير جو شڪار مختلف ترقياتي قدمن کي اڳتي وڌائڻ ۾ مدد ملندي. اسان ايس سي او جي پراجيڪٽ سرگرمين لاءِ مالي سهڪار جي طريقيڪار بابت ايس سي او ڪائونسل آف هيڊز آف اسٽيٽ جي وقت سر فيصلن جي به آجيان ڪريون ٿا، وزيراعظم چيو ته پاڪستان کي پختو يقين آهي ته هڪ مضبوط ۽ مؤثر شنگهائي تعاون تنظيم خطي ۾ جٽادار ترقيءَ کي اڳتي وڌائي سگهي ٿي، پاڪستان ايس سي او سيڪريٽريٽ ۽ ايس سي او آر اي ٽي ايس کي مناسب وسيلن جي فراهميءَ سميت ايس سي او ۾ سڌارن ۽ جدت لاءِ جاري ڪوششن جي حمايت ڪري ٿو، ان سان تنظيم جي فيصلن جي اثرن ۽ لاڳو ڪرڻ جي صلاحيتن ۾ اضافو ٿيندو. وزيراعظم چيو ته شنگهائي تعاون تنظيم جي طاقت ۽ ان جي سياسي ۽ اقتصادي رُخن ۽ ڀرپور ثقافتي جدت ۾ آهي. پاڪستان ميمبر ملڪن وچ ۾ عوامي ۽ ثقافتي رابطن جي مٽاسٽا کي هٿي وٺرائڻ کي اهميت ڏئي ٿو. گڏيل افهام ۽ تفهيم ۽ احترام کي هٿي وٺرائي اسان اهڙي دير تائين رهندڙ سهڪار جو بنياد رکي سگهون ٿا جيڪو سرحدن کان مٿاهون هجي ۽ جنهن سان اسان جي معاشرن کي تقويت ملندي.
